गणेश पूजेचे 20 नियम प्रत्येकाला माहीत असायलाच हवेत

गणेश चतुर्थी हा आपल्या संस्कृतीतील एक महत्वाचा आणि विशेष सण आहे. श्री गणेशाचे आगमन घरात आनंद, उत्साह आणि सकारात्मकता घेऊन येते. प्रत्येक घरात गणेशाची स्थापना केली जाते, मात्र या पूजेच्या काही खास नियमांचं पालन करणं अत्यंत आवश्यक असतं. हे नियम पाळल्यास गणेश पूजेला योग्य रूप प्राप्त होतं आणि मनशांती तसेच घरातील सुखशांती कायम राहते. चला, जाणून घेऊया गणेश पूजेसाठी आवश्यक असलेले 20 महत्त्वाचे नियम.

Also Read: गणेश चतुर्थी व्रत कथा : Ganesh Chaturthi Katha in Marathi

1. गणेश मूर्तीची निवड

गणेशाची मूर्ती घरात स्थापन करताना ती शक्यतो मध्यम आकाराची असावी. खूप मोठ्या मूर्ती घरात बसवणे टाळावे कारण घरातील वातावरणाला ती मूर्ती संभाळणे अवघड होऊ शकते. गणेशाची मूर्ती बसलेली म्हणजेच आसनस्थ असावी; उभी असलेली मूर्ती घरात ठेवू नये. उजव्या सोंडेचा गणपती सौम्य मानला जातो, तर डाव्या सोंडेचा गणपती कडक मानला जातो. त्यामुळे आपल्या घरातील परिस्थितीनुसार गणपतीची सोंड निवडावी.

2. मूर्ती ठेवण्याचे स्थान

गणेशाची मूर्ती ठेवायची जागा स्वच्छ असावी. त्या जागेवर थोडे तांदूळ पसरवून त्यावर पाठ ठेवून मूर्तीची स्थापना करावी. मूर्तीचे मुख पूजेच्या वेळी वस्त्राने झाकून ठेवावे, हे पूजेच्या पवित्रतेचं प्रतीक मानलं जातं.

3. गणेश चतुर्थीचा मुहूर्त

गणेश चतुर्थी भाद्रपद महिन्यातील शुक्ल पक्षातील चतुर्थी तिथीला साजरी केली जाते. गणेश पूजेचा शुभ मुहूर्त पंचांगानुसार निश्चित केला जातो. पूजा करताना राहुकाळ टाळावा, कारण या काळात पूजा केल्यास त्याचे विपरीत परिणाम होऊ शकतात.

4. पूजा विधीपूर्व तयारी

पूजेच्या दिवशी लवकर उठून स्नान करावे आणि स्वच्छ वस्त्र धारण करावे. घरातील पुरुषांनी पूजा करणे जास्त श्रेयस्कर आहे. पूजेपूर्वी घरातील देवतांची पूजा करून घ्यावी. पूजा विधीसाठी लागणारी भांडी आणि पूजा साहित्य आदल्या दिवशीच स्वच्छ करून ठेवावे, त्यामुळे घाईगडबड होणार नाही.

5. पूजेचे स्थान

गणपतीच्या मूर्तीची पूजा करताना पूजेसाठी आपले मुख पूर्वेकडे ठेवावे. गणपतीचे तोंड पश्चिमेकडे राहील याची काळजी घ्यावी. अशा प्रकारे पूजा केल्याने वातावरणात सकारात्मकता वाढते आणि घरातील लोकांच्या कार्यांत यश येते.

6. दीपकाची तयारी

पूजेच्या वेळी दिवे लावणे आवश्यक आहे. त्यासाठी समयी, निरंजन स्वच्छ करून ठेवावे. तेल आणि तुपाचा वापर करून दिवे लावावेत. अशा दिव्यांनी पूजा अधिक पवित्र बनते.

7. नैवेद्याची तयारी

गणपतीला मोदक, पेढे, लाडू हे नैवेद्य दिला जातो. नैवेद्य मांडताना त्याखाली पाण्याने चौकोनी मंडल करावे. पंचामृत तयार करताना दूध, दही, तूप, मध आणि साखर एकत्र करून ठेवावे.

8. शृंगार आणि गंध

गणपतीच्या मूर्तीला गंध, हळदकुंकू लावावे. मण्यांची माळ, हळदीकुंकू, गुलाल अशा गोष्टींनी गणपतीचा शृंगार करावा. यामुळे गणपतीच्या मूर्तीचे सौंदर्य वाढते आणि पूजा अधिक भव्य वाटते.

9. पूजेचा प्रारंभ

गणपतीच्या पूजेचा प्रारंभ करताना “हे विधात्या देवनायका गणपती” अशी प्रार्थना करावी. ही प्रार्थना मनोभावे केल्याने गणपती प्रसन्न होतात आणि भक्तांच्या मनोकामना पूर्ण होतात.

10. महिला वर्गाचा सहभाग

गणेश पूजेमध्ये मुख्य पूजा पुरुषांनीच करावी असे मानले जाते. महिलांनी पूजा विधीमध्ये सहभागी होण्याआधी घरातील अन्य देवतांची पूजा करावी आणि नंतर इतर पूजाविधींचे पालन करावे.

11. दिव्यांचा स्वच्छता

पूजेसाठी लागणाऱ्या सर्व दिव्यांना आदल्या दिवशी स्वच्छ करून ठेवावं. या दिव्यांना तुप किंवा तेल भरून तयार ठेवावं. वेळेवर दिवे लागल्याने पूजा अखंडित पार पडते.

12. पंचखाद्याची तयारी

पूजेसाठी विड्याची पानं, सुपारी, खोबरे, बदाम अशा पंचखाद्यांची व्यवस्था करून ठेवावी. हे सर्व साहित्य शुद्ध आणि स्वच्छ असावं.

13. दररोज आरती

गणेश पूजेनंतर दररोज सकाळी आणि संध्याकाळी आरती करावी. कुटुंबातील सर्व सदस्यांनी एकत्र येऊन आरती केली तर घरातील वातावरण प्रसन्न राहते आणि सर्वांना आनंद मिळतो.

14. फुलांची सजावट

पूजेसाठी वापरण्यात येणारी फुलं स्वच्छ असावी. प्रत्येक प्रकारची फुलं वेगळी ठेवावी. फुलं हे गणपती पूजेतील अत्यंत महत्त्वाचं अंग आहे.

15. पत्रीची तयारी

गणपती पूजेसाठी 21 प्रकारच्या पत्रींचा वापर केला जातो. प्रत्येक पत्री स्वच्छ करून नावासकट ठेवावी. यामुळे पूजा व्यवस्थित होते.

16. गणेश विसर्जनाचा दिवस

अनंत चतुर्दशीला गणपती विसर्जन केलं जातं. या दिवशी उपवास ठेवावा आणि भगवान विष्णूची पूजा करावी. विसर्जनाच्या दिवशी मीठ खाणं वर्ज्य मानलं जातं.

17. पूजेतील भक्तीभाव

पूजेच्या वेळी पूर्ण श्रद्धा आणि भक्तीने पूजा करावी. इतर गोष्टींचं लक्ष टाळावं आणि पूजा विधीवर ध्यान केंद्रित करावं.

18. पूजेनंतर महाआरती

पूजेच्या समाप्तीनंतर महाआरती करावी. ही आरती करण्याने घरातील वातावरणात शांती आणि सकारात्मकता वाढते.

19. विसर्जनासाठी तयारी

विसर्जनाच्या दिवशी मूर्ती स्वच्छ करावी. पूजेतील निर्माल्य एकत्र करून ठेवावं आणि विसर्जनाच्या वेळी पाण्यात सोडून द्यावं.

20. मीठ न खाण्याचा नियम

अनंत चतुर्दशीच्या दिवशी मीठ खाणं टाळावं. उपवास करणाऱ्या व्यक्तींनी तर मीठ खाऊच नये. यामुळे कुटुंबावर सकारात्मक परिणाम होतो आणि गणपतीची कृपा होते.

निष्कर्ष

गणेश पूजेत शुद्धता, श्रद्धा, आणि भक्ती यांचा अत्यंत महत्त्वाचा भाग असतो. या नियमांचं पालन केल्याने गणपतीची पूजा पूर्ण होती, आणि भक्तांच्या सर्व मनोकामना पूर्ण होतात.