Rishi Panchami 2024: ऋषिपंचमी, भाद्रपद महिन्यातील शुक्ल पक्षाच्या पंचमीला साजरी केली जाते. गणेश चतुर्थीच्या दुसऱ्या दिवशी हा उत्सव असतो, ज्याला भारतीय पारंपारिक व्रत म्हणून मान्यता आहे. या दिवशी सप्तऋषींची पूजा केली जाते, ज्यामध्ये कश्यप, अत्रि, भारद्वाज, विश्वमित्र, गौतम, जमदग्नी आणि वशिष्ठ यांचा समावेश आहे.
Also Read: ज्येष्ठा गौरी आवाहन 2024: शुभ मुहूर्त आणि सविस्तर माहिती
ऋषिपंचमीचा महत्त्व
ऋषिपंचमीचा उत्सव भारतीय ऋषींनी सांगितलेल्या रीतीरिवाजांचे पालन करण्याचे स्मरण करून देतो. हे व्रत स्वकष्टाने अन्न तयार करून खाणे आणि घरच्या नातेसंबंधात पवित्रता राखणे यावर आधारित आहे. स्त्रियांच्या मासिक पाळीच्या काळात अनवधानाने घडलेल्या चुकांची माफी म्हणून देखील हे व्रत केले जाते. हे व्रत सात वर्षे पूर्ण केल्यावर, आठव्या वर्षी सात ऋषींच्या मातीच्या मूर्ती बनवून पूजा केली जाते.
ऋषिपंचमीची पूजा कशी करावी?
- साहित्य:
- फुले, फळे, अगरबत्ती, विड्यांची पाने, सुपारी, सुटे पैसे, धामण, पळी, पंचपात्र, निरंजन, माचिस, कापूर, कापूस, धूप, मातीचा दिवा, केळीची पाने, नारळ, मातीचा कलश, पंचामृत, तांदूळ, दूध, दही, तूप, हळद, लवंग, विलायची, आंब्याचे पाने, पीठ, किशमिश, काजू, बदाम, गाईचं शेण, गोमूत्र, गाईचं दूध.
- पूजा विधी:
- सकाळी लवकर उठून संपूर्ण घर स्वच्छ करा आणि स्वच्छ आंघोळ करून स्वच्छ कपडे घाला.
- देवांची पूजा करून श्री गणेशाची पूजा करा.
- हळदीनं एक चौरस तयार करून सात ऋषींची स्थापना करा.
- सप्तऋषींची पूजा फुलांनी, अक्षता वाहून, निरंजन आणि कापुराने आरती करून करा.
- घरामध्ये धूप आरती करा, पंचामृताचा नैवेद्य दाखवा, फळे आणि मिठाई अर्पण करा.
- गायत्री मंत्राचा जप करा आणि सप्तऋषींची व्रतकथा वाचा.
- उपवास निर्जळी किंवा फलाहार करून करा.
ऋषिपंचमीच्या दिवशी काय करावं आणि काय करू नये?
करावं:
- सप्तऋषींचा पूजन आणि उपासना करा.
- पूजा झाल्यानंतर तुळशीला जल अर्पण करा.
- ताजी फुलं आणि फळे वापरा.
- प्रसादाचे वाटप करा.
- स्वकष्टाने लावलेल्या झाडांपासून भाज्या अन्नामध्ये समाविष्ट करा.
- उपवास करताना दान करा.
करू नये:
- उपवासाच्या वेळी कोणत्याही पदार्थाचा वापर करू नका.
- जीवाचा बळी देऊ नका.
- माणसाहार, मध्यपान, धूम्रपान यापासून दूर राहा.
- कोणाची निंदा करू नका, अपशब्द बोलू नका.
- घरामध्ये कांदा, लसूण यांचा वापर टाळा.
ऋषिपंचमीच्या उपासनेचे फायदे:
ऋषिपंचमीचे व्रत केलेले पापांची मुक्तता आणि दोषांपासून निवारण करते. घरामध्ये सुख, शांती आणि समाधान प्राप्त होते. विशेषतः महिलांना अखंड सौभाग्य मिळविण्यासाठी हे व्रत अत्यंत फलदायी मानले जाते.