Gosht Vajreshwari Devichi : नवरात्रीचे नऊ दिवस देवीच्या विविध रूपांची पूजा केली जाते. हे दिवस आपल्या जीवनात आलेल्या आसुरी शक्तींना नष्ट करण्यासाठी आणि सद्गुणांच्या विजयाची प्रेरणा देण्यासाठी महत्त्वाचे असतात. महाराष्ट्रात देवी-देवतांच्या अनेक मंदिरांनी या प्रदेशाला पावन केले आहे. धर्मशास्त्रानुसार, नवरात्री देवीने असुर राजा महिषासुराचा नाश करण्यासाठी घेतलेल्या विविध रूपांची आठवण करून देणारी आहे.
महिषासुराचा नाश
महिषासुर हा एक शक्तिशाली असुर होता. देवतांना त्याचा पराभव करणं कठीण होतं. तेव्हा देवी दुर्गेने अवतार घेतला. महिषासुराविरुद्ध नऊ दिवस अत्यंत कठोर युद्ध केले. शेवटी त्याचा पराभव करून त्याला नष्ट केलं. या विजयाचं प्रतीक म्हणून आपण नवरात्री साजरी करतो.
नवरात्रीचा आध्यात्मिक अर्थ
नवरात्री म्हणजे देवीची भक्ती आणि तिच्या शक्तीला जागरूक करण्याचा उत्सव आहे. देवीच्या विविध रूपांच्या माध्यमातून आपण जीवनातील संकटांना सामोरे जाण्याची प्रेरणा घेतो. प्रत्येक माळ देवीच्या वेगळ्या रूपाची पूजा करण्यासाठी समर्पित असते. देवीच्या या रूपांमध्ये आपल्याला विविध शक्तींचं दर्शन होतं.
- वज्रेश्वरी देवीची आख्यायिका
पालघर जिल्ह्यातील वज्रेश्वरी देवीचे मंदिर एक प्रसिद्ध शक्तिपीठ आहे. वज्रेश्वरी देवीला वज्राची स्त्री म्हणून ओळखलं जातं. तिची कथा अत्यंत प्रेरणादायक आहे. हे मंदिर वसई आणि सोपाराजवळ वसलेलं आहे. तिच्या भक्तांमध्ये श्रद्धेची भावना निर्माण होते.
वज्रेश्वरी देवीची कथा
प्राचीन काळात वडवली या ठिकाणी ऋषीमुनींनी कठोर तपश्चर्या आणि यज्ञ सुरू केला. मात्र, कलिकाल नावाच्या राक्षसामुळे यज्ञ खंडित होऊ लागले. कलिकाल ऋषींना त्रास देत होता. त्यामुळे देवता आणि ऋषींनी देवीची प्रार्थना करण्याचं ठरवलं.
त्रिचंडी यज्ञ
देवता आणि ऋषींनी त्रिचंडी यज्ञ सुरू केला. यज्ञात इंद्राला आहुती देण्याचा प्रसंग राहून गेला. त्यामुळे संतप्त होऊन इंद्राने वज्रशस्त्राने यज्ञाचा विध्वंस करण्याचा प्रयत्न केला. देवता आणि ऋषींना संकटात पाहून देवी पार्वती प्रकट झाली. तिने इंद्राचं वज्रशस्त्र गिळून टाकलं आणि त्याला शांत केलं. त्यामुळे तिला वज्रेश्वरी या नावाने ओळखलं जाऊ लागलं.
राक्षसावर विजय
वज्रेश्वरी देवीने केवळ इंद्राला शांत केलं नाही, तर कलीकाला सारख्या राक्षसावरही विजय मिळवला. या विजयाचे प्रतीक म्हणून वज्रेश्वरी देवीचं भव्य मंदिर उभारण्यात आलं. देवी पार्वतीचं हे रूप मानलं जातं आणि तिचं पूजन नवरात्रीच्या काळात विशेष तत्त्वाने केलं जातं.
वज्रेश्वरी देवीचं मंदिर
वज्रेश्वरी देवीचं मंदिर प्राचीन असून आजही भक्तांसाठी श्रद्धेचं स्थान आहे. मंदिराजवळ गरम पाण्याचे कुंड आहेत. या कुंडाचं पाणी आरोग्यदायक मानलं जातं. त्वचारोगांवर गुणकारी असणारे हे कुंड विशेष महत्त्वाचं मानले जातात.
नवरात्रीतील पूजन विधी
नवरात्रीमध्ये वज्रेश्वरी देवीची मूर्ती विविध रूपाने सजवली जाते. देवीला सुंदर वस्त्र, दागिने, फुलांनी सजवतात. नवरात्रीच्या पहिल्या दिवशी घटस्थापना केली जाते. सकाळी आणि संध्याकाळी देवीसमोर महाआरती केली जाते. हजारो भाविक त्यात सहभागी होतात.
नवरात्रीत गरबा आणि दांडिया
सायंकाळच्या वेळी मंदिर परिसरात गरबा आणि दांडिया खेळ आयोजित केले जातात. भाविकांना महाप्रसाद दिला जातो, ज्यात खिचडी, पायस आणि इतर प्रसाद असतो. विशेषतः नवरात्रीच्या काळात भक्तांची गर्दी होते.
वज्रेश्वरी देवीची भेट
मुंबई आणि जवळच्या भागात राहणाऱ्यांनी या नवरात्रीत वज्रेश्वरी देवीच्या मंदिरात नक्की भेट द्यावी. देवीच्या पूजनानंतर मनःशांती आणि आशीर्वाद मिळवणं हे भक्तांसाठी अत्यंत महत्त्वाचं असतं.
नवरात्रीचं सांस्कृतिक महत्त्व
नवरात्रीमध्ये देवीची पूजा आणि उत्सव ही केवळ धार्मिक परंपरा नाही, तर एक सांस्कृतिक उत्सव आहे. गरबा, दांडिया आणि महाआरती या उत्सवांना एकत्र आणतात. तसेच, देवीच्या पूजनाद्वारे भक्तांना श्रद्धेचं मार्गदर्शन मिळतं.
देवीचे विविध रूप
नवरात्रीच्या प्रत्येक दिवशी देवीचे वेगवेगळे रूप पूजले जातात. हे रूप प्रत्येक संकटावर मात करण्याची शिकवण देतात. देवीची कृपा मिळवण्यासाठी या रूपांना पूजन केलं जातं.
वज्रेश्वरी मंदिरातील पूजन विधी
वज्रेश्वरी देवीच्या मंदिरात नवरात्रीच्या काळात विशेष पूजन केलं जातं. देवीची मूर्ती विविध वस्त्रांनी सजवली जाते. हजारो भाविक मंदिरात येऊन देवीची आरती करतात आणि तिची कृपा मागतात.
गरम पाण्याचे कुंड आणि त्याचं महत्त्व
वज्रेश्वरी मंदिराजवळ असलेले गरम पाण्याचे कुंड भक्तांसाठी विशेष आकर्षण आहे. या पाण्याचं आरोग्यदायक महत्त्व आहे. त्वचारोगांवर गुणकारी मानलं जाणारं हे पाणी मंदिराच्या भक्तांसाठी विशेष आशीर्वाद ठरतं.
नवरात्रीत भेट देण्याचं महत्त्व
नवरात्रीच्या काळात वज्रेश्वरी देवीचं दर्शन घेणं हे भक्तांसाठी विशेष महत्त्वाचं असतं. देवीचं पूजन आणि आरती केल्यानंतर भक्तांना देवीचा आशीर्वाद मिळतो. नवरात्रीत देवीच्या कृपेने जीवनातील संकटं दूर होतात अशी श्रद्धा आहे.
नवरात्रीच्या उत्सवाचा आनंद
नवरात्री हे केवळ धार्मिकच नाही तर सांस्कृतिक उत्सव देखील आहे. गरबा, दांडिया आणि भक्तांचा उत्साह हे या उत्सवाचं वैशिष्ट्य आहे. नवरात्रीत देवीच्या पूजनामुळे जीवनात सकारात्मकता येते आणि भक्तांना आशिर्वाद मिळतो.
नवरात्रीतील देवींचं पूजन
देवीच्या विविध रूपांचं पूजन केल्याने भक्तांना जीवनातील संकटं दूर करण्याची शक्ती मिळते. नवरात्रीच्या काळात देवीला प्रसन्न करण्यासाठी भक्त विशेष पूजन विधी करतात.