Subhash Chandra Bose Essay : सुभाषचंद्र बोस हे भारतीय स्वातंत्र्यलढ्याच्या इतिहासातील एक महत्त्वाचे नाव आहे. त्यांनी आपल्या विचारांमुळे आणि क्रांतिकारी नेतृत्वामुळे लाखो लोकांना प्रेरणा दिली. 1920 मध्ये सिव्हिल सर्व्हिसेस परीक्षा पास होऊन चौथ्या क्रमांकावर आलेल्या सुभाषचंद्र बोस यांनी 1921 मध्ये सिव्हिल सर्व्हिसेसमधून राजीनामा देऊन स्वातंत्र्यलढ्याची वाट धरली. ते काँग्रेसचे सदस्य झाले आणि चित्तरंजन दास यांच्या मार्गदर्शनाखाली आपले राजकीय करिअर सुरू केले.
Subhash Chandra Bose Essay
Table of Contents
डोमिनियन स्टेटसवर विरोध
1928 मध्ये मोतीलाल नेहरूंच्या रिपोर्टमध्ये डोमिनियन स्टेटसचा उल्लेख होता, परंतु सुभाषचंद्र बोस आणि जवाहरलाल नेहरू या दोघांनी याला विरोध केला. त्यांनी स्वतंत्र भारतासाठी इंडिपेंडेंस लीगची स्थापना केली. यावेळी दोघांनी स्वातंत्र्य हे एकमेव ध्येय मानले.
काँग्रेस प्रेसिडेंट आणि हरिपुरा सेशन
1938 मध्ये सुभाषचंद्र बोस हरिपुरा सेशनमध्ये काँग्रेसचे प्रेसिडेंट झाले. त्यांनी यावेळी यंग ब्रिगेडचा प्रतिनिधित्व केला आणि नेहरूंच्या अध्यक्षतेखाली नेशनल प्लॅनिंग कमिटी स्थापन केली. परंतु त्यांची आणि गांधीजींची विचारसरणी खूप वेगळी होती. गांधीजी नॉन-व्हायोलेंस आणि ट्रस्टीशिप थिअरीवर विश्वास ठेवत, तर बोस सोशलिझमचा समर्थक होता.
फॉरवर्ड ब्लॉकची स्थापना
1939 मध्ये सुभाषचंद्र बोस यांनी काँग्रेसमधून बाहेर पडून फॉरवर्ड ब्लॉक या नवीन पक्षाची स्थापना केली. दुसऱ्या महायुद्धाच्या वेळी त्यांनी मोठा आंदोलन सुरू करण्याचा आग्रह धरला. परंतु काँग्रेसने त्यांचे मत मान्य केले नाही. त्यानंतर त्यांनी स्वतःच्या मार्गाने आंदोलन सुरू केले.
हाऊस अरेस्टमधून पलायन
1940 मध्ये ब्रिटीश सरकारने सुभाषचंद्र बोस यांना हाऊस अरेस्ट केले. परंतु 17 जानेवारी 1941 रोजी त्यांनी पठाणाच्या वेशात हाऊस अरेस्टमधून पलायन केले. ते अफगाणिस्तान मार्गे रशियाला पोहोचले आणि पुढे जर्मनी गाठले. येथे त्यांनी फ्री इंडिया सेंटरची स्थापना केली आणि फ्री इंडिया लेजियनची निर्मिती केली.
आजाद हिंद रेडियो आणि नेताजींचा पुढचा प्रवास
1942 मध्ये बोस यांनी बर्लिन रेडियोवरून आजाद हिंद रेडियो सुरू केले. हिटलरसोबत झालेल्या बैठकीनंतर त्यांनी जर्मनीच्या उद्दिष्टांवर शंका व्यक्त केली आणि पुढे जपानला निघाले. जपानमधून ते सिंगापूर पोहोचले, जिथे त्यांनी इंडियन नेशनल आर्मीचा (INA) ताबा घेतला.
इंडियन नेशनल आर्मीचा पहिला टप्पा
INA ची सुरुवात मोहन सिंह यांनी केली होती. दुसऱ्या महायुद्धाच्या वेळी ब्रिटीश इंडियन आर्मीचे काही सैनिक जपानी कैद्यांच्या ताब्यात आले होते. या सैनिकांना INA मध्ये सामील करण्याचा निर्णय घेण्यात आला. परंतु जपानी सैन्य आणि मोहन सिंह यांच्यात मतभेद झाल्यामुळे INA चा पहिला टप्पा संपुष्टात आला.
INAचा दुसरा टप्पा आणि नेताजींचे नेतृत्व
1943 मध्ये सुभाषचंद्र बोस सिंगापूरमध्ये पोहोचले आणि INA चे सुप्रीम कमांडर झाले. त्यांनी “तुम मुझे खून दो, मैं तुम्हे आजादी दूंगा” हे प्रसिद्ध घोषवाक्य दिले. त्यांनी INA मध्ये महिला रेजिमेंटही स्थापन केली, ज्याला “राणी झांसी रेजिमेंट” असे नाव दिले.
दिल्ली चलो आंदोलन
INA च्या नेतृत्वाखाली “चलो दिल्ली” आंदोलन सुरू झाले. 1944 मध्ये INA ने भारताच्या भूमीवर पाऊल ठेवले आणि इंफाळ आणि कोहिमा मोहिमांमध्ये भाग घेतला. परंतु अन्नाचा तुटवडा आणि जपानी सैन्याचे भेदभाव यामुळे INA ला अडचणींचा सामना करावा लागला.
स्वातंत्र्याची दिशा बदलणारे परिणाम
1945 मध्ये दुसरे महायुद्ध संपल्यानंतर INA चे प्रयत्न अपयशी ठरले. परंतु INA चे सैनिक आणि त्यांचा संघर्ष भारतीय स्वातंत्र्य चळवळीत प्रेरणादायी ठरला. INA सैनिकांच्या समर्थनार्थ भारतात मोठे आंदोलन झाले, ज्यामुळे ब्रिटीश सरकारला भारतीय स्वातंत्र्यासाठी विचार करण्यास भाग पाडले.
ALSO READ :
निष्कर्ष
सुभाषचंद्र बोस आणि INA यांनी भारतीय स्वातंत्र्यलढ्याला नवी दिशा दिली. त्यांचा संघर्ष आणि त्याग स्वातंत्र्यलढ्याच्या इतिहासात नेहमीच अजरामर राहील. नेताजींच्या बलिदानामुळे स्वातंत्र्यासाठी भारताने एकजूट दाखवली आणि त्यांचा संघर्ष आपल्या प्रेरणादायी इतिहासाचा महत्त्वाचा भाग आहे.