गणेश चतुर्थी स्थापना पूजा विधि 2024 : Ganesh chaturthi sthapna Puja vidhi 2024

Ganesh chaturthi sthapna Puja vidhi 2024 : गणेश चतुर्थी हा हिंदू धर्मातील एक अतिशय महत्त्वाचा सण आहे. दरवर्षी भाद्रपद महिन्यात शुक्ल पक्षातील चतुर्थीला हा उत्सव साजरा केला जातो. या दिवशी भगवान गणेश यांची स्थापना करून त्यांची पूजा केली जाते. काही लोक गणपती बाप्पाची एक दिवसाची, तीन दिवसांची, पाच दिवसांची किंवा दहा दिवसांची स्थापना करतात. कितीही दिवसांची स्थापना असली तरीही गणेश स्थापना विधी एकसारखीच असते.

2024 साली गणेश चतुर्थी 7 सप्टेंबर रोजी साजरी केली जाईल. जर तुम्ही या दिवशी घरी गणेशाची मूर्ती आणून त्यांची स्थापना व पूजा करणार असाल तर येथे आपण पूजा विधीबद्दल तपशीलवार माहिती घेऊ.

गणेश स्थापना विधी

1. पूजा स्थळाची तयारी

गणेश चतुर्थीच्या दिवशी सर्वप्रथम पूजा करण्यासाठी ज्या जागी गणेशाची मूर्ती स्थापित करणार आहात ती जागा स्वच्छ करावी. पूजेच्या ठिकाणी एक चौरंग किंवा टेबल ठेवावे व त्यावर लाल रंगाचे स्वच्छ वस्त्र अंथरावे. गणपती बाप्पाच्या आसनासाठी चौरंगावर अक्षता (तांदूळ) ठेवाव्यात.

2. मूर्तीची स्थापना

गणेश चतुर्थीच्या दिवशी नवीन गणेश मूर्ती घरात आणली जाते. चौरंगावर अक्षता ठेवल्यानंतर त्या अक्षतांवर गणेशाची मूर्ती स्थापित करावी. मूर्तीची स्थापना करताना भक्तीभावाने “ओम श्री गणेशाय नमः” मंत्राचा उच्चार करावा.

3. रिद्धी-सिद्धीची स्थापना

गणेशाच्या मूर्तीबरोबरच रिद्धी-सिद्धीच्या रूपात दोन सुपाऱ्या अक्षतांवर ठेवून त्यांची स्थापना केली जाते. या दोन सुपाऱ्या रिद्धी-सिद्धी देवींचे प्रतीक मानल्या जातात.

4. कलश स्थापना

कलश स्थापनाही या विधीचा एक महत्त्वाचा भाग आहे. कलशासाठी तांबे किंवा पीतळेचा कलश घेऊन त्यात सुपारी, हलदीचे तुकडे, द्राक्ष, तांदूळ आणि दूर्वा घालावी. कलशावर आमच्या पानांचा हार बनवून तो कलशाच्या भोवती लावावा. कलशाच्या तोंडावर नारळ ठेवावे व त्यास कलावा बांधून तिलक लावावे. नारळ ठेवताना त्याचा मुख साधकाच्या दिशेने असावा.

गणेश पूजा विधी

1. संकल्प

गणेश स्थापना केल्यानंतर प्रथम संकल्प करावा. हातात पाणी घेऊन प्रार्थना करावी, “हे गणेश महाराज, मी आज आपल्या मूर्तीची स्थापना करत आहे. कृपया माझ्या या पूजेचा स्वीकार करा. जर कुठे चुकलो असेल तर मला क्षमा करा.”

2. मूर्तीला स्नान

प्रथम गणेश मूर्तीला भाविक स्नान घालतात. जलाचे पवित्र छींटे गणेश मूर्तीवर शिंपडले जातात. हे स्नान भाविकांचे भक्तिपूर्ण भाव प्रकट करण्यासाठी असते. त्यानंतर मूर्तीला नवीन वस्त्र आणि जनेऊ अर्पण करावे.

3. जनेऊ आणि वस्त्र समर्पण

गणेश मूर्तीला जनेऊ अर्पण करताना त्यावर चंदन किंवा हळद लावून, भक्तिभावाने त्यास गणपतीला अर्पण करावे. तसेच कलावा म्हणजेच लाल धागा मूर्तीवर बांधून ते वस्त्राच्या रूपात अर्पण करावे. रिद्धी-सिद्धीच्या सुपाऱ्यांनाही कलावा बांधावा.

4. तिलक आणि इत्र

त्यानंतर गणेश मूर्तीला आणि रिद्धी-सिद्धीच्या सुपाऱ्यांना रोली व चंदनाने तिलक करावे. तिलक करताना मूर्ती हालवू नयेत, हे विशेष काळजीपूर्वक करावे. त्यानंतर गणपती बाप्पाला इत्र अर्पण करावा.

5. अक्षता समर्पण

गणेश पूजेत अक्षता म्हणजेच अखंड तांदळाचे विशेष महत्त्व आहे. तांदळाचे तुकडे न वापरता संपूर्ण अक्षता समर्पित कराव्या.

6. फुले आणि दूर्वा समर्पण

गणपती बाप्पाला लाल फुले अतिप्रिय आहेत. लाल फुले उपलब्ध नसल्यास इतर कोणतेही स्वच्छ फुल अर्पण करता येतात. तसेच दूर्वा (दुर्वा घास) अर्पण करणे अत्यंत महत्त्वाचे आहे. रोज नवीन दूर्वा आणून गणेशांना समर्पित कराव्यात.

7. भोग समर्पण

गणेश पूजेत नारळ व गूळाचा भोग सर्वात महत्त्वाचा मानला जातो. नारळ दोन भागांत कापून त्यात गूळ भरून तो गणेशांसमोर ठेवावा. हे नारळ व गूळ दहा दिवस, किंवा जितके दिवस स्थापना केली आहे तितके दिवस गणेशांच्या पुढे ठेवले जाते. याशिवाय, मोदक, लाडू, बर्फी किंवा इतर कोणतेही मिठाई अर्पण करता येते.

8. पानाचा भोग

गणपतीला पान अर्पण करणे हा भोगाचा एक भाग आहे. गोड पान उपलब्ध असल्यास ते अर्पण करावे, अन्यथा पानावर सुपारी, लवंग, इलायची व पाटीसहित मीठ अर्पण करून भोग दिला जातो.

9. आरती

पूजेची सांगता गणेशाच्या आरतीने करावी. कापूर किंवा तेलाचा दिवा वापरून आरती करावी. आरती करताना भक्तिभावाने गणपतीसमोर हात जोडावे व मनोकामना पूर्ण करण्यासाठी प्रार्थना करावी.

पूजा नंतरचे विधी

पूजेच्या नंतर पाण्याचा लोटा सूर्यदेवाला अर्घ्य म्हणून अर्पण करावा. तसेच संध्याकाळीही गणेशाला भोग आणि आरती करावी. सकाळी अर्पण केलेले नारळ आणि गूळ हे गणेशांच्या समोर ठेवले जावे, परंतु इतर भोग व फळे सर्व कुटुंबातील सदस्यांमध्ये वाटून घ्यावी.

दहा दिवसांची पूजा

ज्या भक्तांनी गणेशाची दहा दिवसांसाठी स्थापना केली आहे, त्यांनी रोज सकाळी आणि संध्याकाळी गणपतीची पूजा, आरती आणि भोग करावा. दररोज नवीन दूर्वा घास आणून गणेशांना अर्पण करावी. तसेच रोजच्या पूजेसाठी गोड पदार्थ, मोदक किंवा लाडू अर्पण करावेत.

गणेश विसर्जन विधी

दहा दिवसांनंतर किंवा ज्या दिवशी स्थापना संपेल त्या दिवशी गणेश मूर्तीचे विसर्जन केले जाते. विसर्जनाच्या दिवशी भक्त भावपूर्ण प्रार्थना करून गणपतीला निरोप देतात. मूर्तीला शुद्ध जलाने स्नान घालून, आरती करून विसर्जनासाठी पाण्यात सोडले जाते.

गणेश चतुर्थीची पूजा ही अत्यंत भक्तीभावाने आणि शुद्ध मनाने केली जाते. घरात सुख, शांती, समृद्धी आणि आनंद वाढावा यासाठी गणेश पूजेला विशेष महत्त्व दिले जाते. गणपती बाप्पा मोरया!