Ghatasthapanecha Shubh Muhurat : यंदा नवरात्र हा उत्सव दहा दिवसांचा असणार आहे, पण घटस्थापनेचा मुहूर्त काय असेल? दसरा कधी आहे? अचूक पूजा विधी बरोबरच आणखी काही महत्त्वाच्या गोष्टी चला जाणून घेऊया!
तर मित्रांनो, पितृपक्ष संपल्यानंतर अनेकांना वेध लागतात ते नवरात्राचे. हा सण देवी दुर्गेच्या उपासनेला वाहिलेला आहे. नवरात्राच्या या १० दिवसांमध्ये देवीच्या नऊ रूपांची पूजा होते. यंदा २०२४ मध्ये नवरात्रोत्सव ३ ऑक्टोबरपासून सुरू होईल आणि १२ ऑक्टोबरला समाप्त होईल.
चला, या उत्सवाचे सविस्तर माहिती घेऊया. पण त्याआधी, आमच्या चॅनलला सबस्क्राईब करायला विसरू नका. कारण अजूनही ८०% लोकांनी आमच्या चॅनलला सबस्क्राईब केलेलं नाही. तुमच्या एका क्लिकनं आम्हाला नवं प्रोत्साहन मिळेल.
नवरात्राचा शुभारंभ
नवरात्र उत्सवाचा आरंभ अश्विन महिन्यातील शुक्ल पक्षाच्या प्रतिपदेपासून होतो. हा काळ देवीची आराधना करण्यासाठी अतिशय शुभ मानला जातो. भारतीय संस्कृतीत नवरात्र उत्सवाला अनन्यसाधारण महत्त्व आहे. या काळात देवीची उपासना करून तिच्या कृपेने सुख, शांती आणि समृद्धी प्राप्त होते.
नवरात्राला घटस्थापनेपासून सुरुवात होते. यंदा घटस्थापनेचा मुहूर्त ३ ऑक्टोबर रोजी गुरुवारी आहे. या दिवशी सूर्योदयापासून घटस्थापना केली जाते. घटस्थापनेचा अचूक शुभ मुहूर्त सकाळी ६ वाजून १५ मिनिटांपासून ७ वाजून २२ मिनिटांपर्यंत आहे. अभिजीत मुहूर्त सकाळी ११ वाजून ४६ मिनिटांपासून दुपारी १२ वाजून ३३ मिनिटांपर्यंत असेल.
घटस्थापना विधी
घटस्थापना करण्यासाठी घराची स्वच्छता अत्यंत महत्त्वाची आहे. या दिवशी लवकर उठून स्नान करावे. घरातील देवघर शुद्ध करावे आणि गंगाजल शिंपडावे. पूजेची सामग्री तयार करावी. देवीची प्रतिमा किंवा मूर्ती ठेवण्यासाठी उत्तर किंवा ईशान्य दिशेला लाल रंगाचं कापड अंथरावं. त्यावर देवीची प्रतिमा ठेवावी.
कलश स्थापन करण्यासाठी मातीचं भांड घेऊन त्यात धान्य भरावं. कलशात शुद्ध पाणी आणि गंगाजल टाकावं. कलशावर धागा बांधावा आणि कुंकवाने स्वस्तिक चिन्ह काढावं. त्यानंतर कलशात अक्षता, सुपारी आणि नाणं ठेवून नारळ ठेवावा. या घटस्थापनेनंतर देवीची पूजा सुरू करावी.
नवरात्रीचे पहिले नऊ दिवस
या नवरात्रीच्या प्रत्येक दिवशी देवीच्या वेगवेगळ्या रूपांची पूजा केली जाते.
- पहिला दिवस: ३ ऑक्टोबर रोजी देवी शैलपुत्रीची पूजा केली जाते. ती पर्वताची कन्या असल्याने तिला “शैलपुत्री” म्हणतात. तिच्या उपासनेमुळे जीवनात स्थिरता येते.
- दुसरा दिवस: ४ ऑक्टोबर रोजी देवी ब्रह्मचारिणीची पूजा होते. ही देवी संयम आणि साधनेचं प्रतीक आहे.
- तिसरा दिवस: ५ ऑक्टोबर रोजी देवी चंद्रघंटाची पूजा केली जाते. तिच्या उपासनेमुळे शांती आणि सुसंवाद वाढतो.
- चौथा दिवस: ६ ऑक्टोबर रोजी देवी कुष्मांडाची पूजा केली जाते. तिच्या कृपेने आरोग्य आणि ऐश्वर्य प्राप्त होते.
- पाचवा दिवस: ७ ऑक्टोबर रोजी देवी स्कंदमातेची पूजा होते. ती शौर्य आणि धैर्याचं प्रतीक आहे.
- सहावा दिवस: ८ ऑक्टोबर रोजी देवी कात्यायनीची पूजा होते. ती स्त्रियांना संरक्षण देणारी देवी मानली जाते.
- सातवा दिवस: ९ ऑक्टोबर रोजी देवी कालरात्रीची पूजा केली जाते. तिच्या उपासनेमुळे सर्व भय, संकटं दूर होतात.
- आठवा दिवस: १० ऑक्टोबर रोजी देवी महागौरीची पूजा केली जाते. तिच्या उपासनेमुळे साधकाचा जीवन प्रवास सुखद आणि समृद्ध होतो.
- नववा दिवस: ११ ऑक्टोबर रोजी देवी सिद्धिदात्रीची पूजा होते. ती साधकांना सर्व प्रकारच्या सिद्धींचं वरदान देते.
दसरा (विजयादशमी) कधी आहे?
नवरात्रीचा शेवटचा दिवस म्हणजे विजयादशमी, ज्याला दसरा म्हणतात. यंदा दसरा १२ ऑक्टोबर रोजी शनिवार आहे. हा दिवस वाईटावर चांगल्याच्या विजयाचं प्रतीक आहे. देवी दुर्गेने महिषासुर राक्षसाचा पराभव केल्याचा हा दिवस साजरा केला जातो. या दिवशी शस्त्रपूजन केलं जातं आणि दुर्गा विसर्जन होते.
दसऱ्याचं महत्त्व
दसरा हा सण भारतीय संस्कृतीत अत्यंत महत्त्वाचा आहे. या दिवशी रामाने रावणाचा वध केला होता, म्हणूनच या दिवशी विजयाचं प्रतीक म्हणून उत्सव साजरा केला जातो. दसऱ्याच्या दिवशी शस्त्र पूजन करण्याची प्रथा आहे. या दिवशी शस्त्रांची पूजा करून आपल्या जीवनात येणाऱ्या सर्व अडचणींवर विजय मिळवण्याचा संकल्प करावा.
नवरात्रीच्या रंगांचं महत्त्व
नवरात्रीचे नऊ दिवस नऊ रंगांना समर्पित असतात. हे रंग प्रत्यक्षात प्रत्येक दिवशी देवीला अर्पण केलेल्या भावना दर्शवतात.
- पहिला दिवस: पांढरा रंग – शांतीचं प्रतीक.
- दुसरा दिवस: नारिंगी रंग – उर्जा आणि शक्तीचं प्रतीक.
- तिसरा दिवस: पिवळा रंग – आनंदाचं प्रतीक.
- चौथा दिवस: हिरवा रंग – प्रगतीचं प्रतीक.
- पाचवा दिवस: राखाडी रंग – समर्पणाचं प्रतीक.
- सहावा दिवस: जांभळा रंग – सामर्थ्याचं प्रतीक.
- सातवा दिवस: निळा रंग – निसर्गाचं प्रतीक.
- आठवा दिवस: गुलाबी रंग – प्रेमाचं प्रतीक.
- नववा दिवस: लाल रंग – शौर्याचं प्रतीक.
देवीच्या आगमनाचं वाहन आणि त्याचे संकेत
प्रत्येक नवरात्रीत देवीच्या आगमनाचं वाहन वेगळं असतं. या वाहनाचं महत्त्व त्याच्या संकेतांमध्ये आहे. यंदा देवीचे आगमन अश्व (घोडा) या वाहनावर होणार आहे. अश्व वाहनामुळे यंदाच्या वर्षात काही प्रमाणात संघर्ष, युद्ध, किंवा भांडणांची शक्यता आहे.
घटस्थापनेचा मुहूर्त
घटस्थापनेचा शुभ मुहूर्त नेहमीच महत्वाचा असतो. या वर्षी घटस्थापनेचा शुभ मुहूर्त ३ ऑक्टोबर रोजी सकाळी ६ वाजून १५ मिनिटांपासून ७ वाजून २२ मिनिटांपर्यंत असेल. याशिवाय अभिजीत मुहूर्त सकाळी ११ वाजून ४६ मिनिटांपासून दुपारी १२ वाजून ३३ मिनिटांपर्यंत असेल. या वेळेत पूजेची तयारी करावी आणि देवीची स्थापना करावी.
नवरात्र पूजेतील महत्त्वाचे विधी
घटस्थापनेनंतर नऊ दिवस देवीची उपासना केली जाते. प्रत्येक दिवशी देवीच्या नऊ रूपांची पूजा होते. देवीची आरती, मंत्रोच्चार आणि दुर्गा सप्तशतीचे पठण या काळात महत्त्वाचे असतात.
- दररोज देवीच्या समोर अखंड नंदादीप लावावा.
- दररोज सकाळी आणि संध्याकाळी आरती करावी.
- देवीला झेंडूच्या फुलांचा हार अर्पण करावा.
- दुर्गा सप्तशतीचं पठण करावं.
या सर्व विधींमुळे साधकाच्या जीवनात सुख, शांती आणि समृद्धी नांदते. या काळात व्रत ठेवणं आणि देवीचं ध्यान करणं अत्यंत फलदायी मानलं जातं.
विजयादशमीचे शुभ कार्य
दसऱ्याच्या दिवशी अनेक शुभ कार्य केले जातात. या दिवशी शस्त्र पूजन केलं जातं, त्याचबरोबर
नवीन वस्त्रं, दागिने आणि वाहन खरेदी करणं शुभ मानलं जातं. या दिवशी सोने (आपट्याची पानं) एकमेकांना देण्याची प्रथा आहे, ज्यामुळे जीवनात भरभराट होते.
तर मित्रांनो, तुम्हाला ही माहिती कशी वाटली ते कमेंट करून नक्की सांगा.