Ganesh Chaturthi Sthapna Puja Samagri 2024: गणेश चतुर्थी हा भारतात साजरा होणारा एक महत्त्वाचा सण आहे. भाद्रपद महिन्याच्या शुक्ल पक्षातील चतुर्थीला गणेश चतुर्थी साजरी केली जाते. या दिवशी गणपती बाप्पाची पूजा केली जाते, कारण ते विघ्नहर्ता आणि सुखकर्ता म्हणून ओळखले जातात. या दिवशी गणेश मूर्तीची स्थापना करून त्यांची विधिपूर्वक पूजा करायची असते. या पूजेसाठी योग्य सामग्री अत्यंत महत्त्वाची असते. आज आपण पाहणार आहोत गणेश चतुर्थीच्या पूजेसाठी आवश्यक असलेल्या सामग्रीची सविस्तर माहिती.
गणेश चतुर्थी पूजा आवश्यक सामग्री:
- चौकी (पाट/स्टूल): गणपतीची मूर्ती ठेवण्यासाठी पाटाची आवश्यकता असते. हा पाट स्वच्छ करून त्यावर लाल रंगाचे कापड (आसन) अंथरावे. लाल रंग गणपतीला प्रिय मानला जातो, त्यामुळे लाल रंगाचाच वापर करावा.
- लाल आसन: पाटावर गणेशजी बसवण्यासाठी लाल कापड किंवा आसन असणे आवश्यक आहे. लाल रंग शुभ मानला जातो, त्यामुळे पूजेत याचा वापर केला जातो.
- गणेश मूर्ती: गणेश चतुर्थीच्या पूजेसाठी नवीन गणेश मूर्ती आणावी. शक्य असल्यास, इको-फ्रेंडली म्हणजेच पर्यावरणास अनुकूल अशी मूर्ती वापरावी. मातीपासून तयार झालेली मूर्ती पर्यावरणासाठी योग्य असते. घरातील स्थिर गणपतींचीही या दिवशी पूजा केली जाते.
- दुर्वा घास: गणेश पूजेत दुर्वाचा महत्त्वाचा वापर होतो. कोणत्याही बागेतून किंवा पार्कमधून दुर्वा मिळवता येईल. दुर्वेच्या तुऱ्यांचा बनलेला हार गणपतीला अर्पण करावा.
- मोदक: गणेशजींना मोदक प्रिय आहेत. त्यामुळे त्यांच्या भोगासाठी मोदकाचा वापर करावा. मोदक उपलब्ध नसल्यास, लाडू किंवा बर्फी देखील चालेल. हा भोग घरात तयार करूनही अर्पण करता येईल किंवा बाजारातून आणता येईल.
- ऋतु फळे: पूजेत ऋतू फळांचा समावेश करणे महत्त्वाचे असते. कमीत कमी दोन फळे तरी अर्पण करावीत. यामध्ये विशेषतः केळी, सफरचंद, संत्री यांचा वापर केला जाऊ शकतो.
- गूळ आणि नारळ: गूळ आणि नारळ गणपतीच्या भोगात आवश्यक असतात. नारळ अर्धा करून त्यात गूळ भरून गणपतीला अर्पण करावा.
- घीचा दिवा: पूजेच्या वेळी घीचा दिवा लावावा. त्याचप्रमाणे धूपाचा वापरही पूजेत केला जातो.
- जनेऊ आणि कलावा: गणेशजींना अर्पण करण्यासाठी दोन जनेऊ आणि कलावा लागतो. हे पूजेसाठी अत्यावश्यक मानले जाते.
- चावल (अक्षता): पूजेच्या वेळी चावल आवश्यक असतात. विशेषतः कलश स्थापना आणि गणेशजींच्या पूजेसाठी यांचा उपयोग होतो. चावलांचा अर्पण शुभ आणि समृद्धीचे प्रतीक मानले जाते.
- इत्र (सुगंध): गणेशजींना सुगंधित इत्र अर्पण करणे आवश्यक असते. हा सुगंध पूजेच्या वेळी वातावरण पवित्र करण्यासाठी वापरला जातो.
- लोटा (पाण्याचा भांडे): पूजेसाठी एक लोटा पाणी आवश्यक असते. या पाण्याचा उपयोग सूर्याला अर्घ्य देण्यासाठी आणि अभिषेकासाठी होतो.
- माचिस: दिवा पेटवण्यासाठी माचिस आवश्यक असते.
- दक्षिणा: गणेश पूजेत दक्षिणेचा महत्त्वपूर्ण वापर होतो. ही दक्षिणा आपल्या श्रद्धेप्रमाणे अर्पण करावी.
- पंच मेवा: गणपतीच्या भोगासाठी पंच मेवाचा वापर करावा. यामध्ये बदाम, काजू, किशमिश, पिस्ता आणि अक्रोड यांचा समावेश होतो.
- सुपारी: गणेशजींसह रिद्धि-सिद्धि मातांची स्थापना करण्यासाठी दोन सुपाऱ्या आवश्यक असतात.
- लाल फुले: गणपतीला लाल रंगाची फुले प्रिय असतात. विशेषतः गुलाब किंवा जास्वंद फुले यांचा वापर करावा. लाल फुले उपलब्ध नसल्यास कोणतीही फुले चालतील.
- कलश: पूजेत कलशाची स्थापना करावी लागते. कलशात पाणी भरून त्यावर आमच्या पानांचा उपयोग करावा. आमची पाने उपलब्ध नसल्यास अशोकाची पानेही चालतील.
- नारळ: कलशावर नारळ ठेवावा. नारळावर कलावा बांधून त्याला तिलक करावे आणि गणेशजींना अर्पण करावे.
- हल्दी आणि सुपारी: कलशात हल्दीची गाठ, सुपारी, एक नाणं, चावल आणि दुर्वा घालून त्याची पूजा करावी.
- पानाचे पान: गणेश पूजेत पानाचे पान चढवणे शुभ मानले जाते. पानावर लवंग, इलायची, सुपारी आणि साखर ठेवून ते गणेशजींना अर्पण करावे.
गणेश चतुर्थीच्या पूजेसाठी विस्तृत सामग्रीची यादी:
- पाट (चौकी)
- लाल वस्त्र (आसन)
- गणेशजींची नवीन मूर्ती
- घरातील स्थिर गणेश मूर्ती
- दुर्वा घास
- मोदक किंवा लाडू (भोगासाठी)
- ऋतु फळे (सफरचंद, केळी इ.)
- गूळ आणि नारळ
- घीचा दिवा
- धूप
- दोन जनेऊ
- कलावा
- रोली (तिलकासाठी)
- चावल (अक्षता)
- इत्र (सुगंध)
- लोटा (पाणी)
- माचिस
- दक्षिणा
- पंच मेवा (बदाम, काजू, किशमिश, अक्रोड, पिस्ता)
- सुपारी (रिद्धि-सिद्धी)
- लाल फुले (गुलाब, जास्वंद इ.)
- कलश (पाणी भरलेला)
- आमची किंवा अशोकाची पाने
- नारळ (कलशावर ठेवण्यासाठी)
- हल्दीची गाठ किंवा हल्दी पावडर
- सुपारी (कलशात)
- नाणं (कलशासाठी)
- दुर्वा घास (कलशात आणि गणेशजींना)
- पानाचे पान (लवंग, इलायची, सुपारी, साखरसोबत)
सामग्री कशी तयार करावी:
सर्वात प्रथम, पूजा करण्यासाठी पाट स्वच्छ करून त्यावर लाल कापड अंथरावे. गणपतीची मूर्ती विराजमान करण्यासाठी मातीची मूर्ती आणावी. दुर्वा घास, फळे, मिठाई आणि इतर आवश्यक सामग्री आधीच तयार करून ठेवावी. पूजेदरम्यान लागणाऱ्या वस्तूंची यादी तयार करून त्यांना व्यवस्थित मांडावे. सामग्रीची आधी तयारी झाल्यास पूजा शांततेत होऊ शकते.
पूजा कशी करायची:
सर्व सामग्री तयार झाल्यानंतर पूजा विधीला सुरुवात करावी. प्रथम गणेशजींना स्नान घालून त्यांना नवीन वस्त्र घालावे. नंतर त्यांना आसनावर विराजमान करावे. त्यांना तिलक करावे आणि दुर्वा, फुले अर्पण करावी. गणेशजींना मोदक किंवा लाडूचा भोग लावावा. नंतर ऋतू फळे अर्पण करावी. यानंतर कलशाची स्थापना करून त्यात नारळ ठेवावे. पंच मेवा अर्पण करावा आणि घीचा दिवा लावून पूजा संपन्न करावी.
या सर्व विधींमध्ये पूजेची सामग्री योग्य प्रकारे वापरल्यास पूजा सफल होईल. गणेशजींची कृपा तुमच्यावर सदैव राहील.